Wij leven in een tijd waarin de wereld herhaaldelijk uit evenwicht is, zelfs in onze onmiddellijke nabijheid. Sinds enkele maanden beleven we een oorlog in Europa met alle gevolgen van dien. Deze treffen niet alleen de mensen uit Oekraïne, maar ook ons.
Het dagelijkse nieuws en persoonlijke ontmoetingen met oorlogsvluchtelingen op het werk, op school, in de gemeenschap, enz. laten ons de oorlog uit de eerste hand ervaren.
We voelen ook de economische gevolgen, bijvoorbeeld met benzine-, voedsel- en energieprijzen en andere inflatie.
Niet alleen wij, maar ook onze kinderen merken dat onrust en angst al maanden wijdverbreid zijn. Zij observeren en ervaren de oorlog en de gevolgen ervan net zoals wij dat doen. Ze merken dat mama en papa onrustig zijn als ze het nieuws horen. Ze zien dat er plotseling demonstraties tegen een land op straat zijn. Zij horen op straat, van andere schoolgenoten of op het nieuws dat twee landen met wapens tegen elkaar vechten en dat mensen naar ons land vluchten. En dat kinderen ook getroffen worden.
Wij ouders proberen onze kinderen zo goed mogelijk te beschermen en al het slechte bij hen weg te houden. Daarbij vergeten we vaak dat we de zorgen van de kinderen niet wegnemen, maar ze gewoon onderdrukken. Onze kinderen ervaren het dagelijks leven en de gebeurtenissen in de wereld net zoals wij dat doen. Het is onze taak als ouders om onze kinderen te steunen en te begeleiden. Het doel moet niet zijn de kinderen af te schermen van alles wat slecht en kwaadaardig is, maar hen serieus te nemen in hun vermogen verantwoordelijkheid te dragen en hen werkelijk te laten delen in onze eigen zorgen.
Wij kunnen en moeten onze kinderen de realiteit toevertrouwen en erop vertrouwen dat zij er mee om zullen gaan, zoals wij dat in principe allemaal moeten doen.
Omgaan met angst
Als een kind bang is, moeten we die angst serieus nemen. Het gaat er niet om dat we de angst van het kind wegpraten, maar dat we een constante zijn voor het kind. Zeggen dat er niets zal gebeuren als troost is de verkeerde aanpak. Dat zou alleen maar liegen tegen onze kinderen, want niemand van ons weet wat de toekomst werkelijk in petto heeft. In plaats daarvan moeten we zeggen: "Ik weet niet wat er zal gebeuren. Er kan iets gebeuren, maar u kunt er zeker van zijn dat wij er altijd alles aan zullen doen om ervoor te zorgen dat ons niets overkomt."
Op welk punt moet ik een serieus gesprek met kinderen hebben?
Het is zeer belangrijk kinderen bij gesprekken te betrekken; de leeftijd waarop men serieuze gesprekken met kinderen moet voeren is zeer individueel. Tot de lagere-schoolleeftijd mogen serieuze gesprekken alleen plaatsvinden in onmiddellijke situaties; basisgesprekken met de jongste kinderen zijn voor hen niet tastbaar. Het is nuttig voor jonge kinderen om concrete situaties te bespreken die zij hebben waargenomen. Als het kind net oorlogsbeelden op het nieuws heeft gezien, gesprekken tussen volwassenen over oorlog heeft opgevangen of het onderwerp op de kleuterschool is besproken, is het belangrijk er met het kind over te praten en uit te leggen dat dit echte beelden en situaties zijn, dat er een land is waar op dit moment oorlog wordt gevoerd. In kinderlijker bewoordingen zou men kunnen zeggen dat er twee landen zijn die elkaar bestrijden.
Het is ook belangrijk om de gevolgen van oorlog op een begrijpelijke manier te presenteren. Bijvoorbeeld: "Omdat er een oorlog gaande is in een land, zijn er veel mensen die niet langer in hun huizen kunnen blijven en veiligheid zoeken in ons land. Daarom heb je misschien nieuwe kleuters die onze taal niet spreken."
Met oudere kinderen, d.w.z. ongeveer vanaf de lagere school, kunnen ook zonder geobserveerde situaties serieuze gesprekken over oorlog worden gevoerd. Hoe ouder de kinderen zijn, hoe vroeger en proactiever het gesprek moet worden gezocht, anders kunnen er onduidelijkheden en misverstanden ontstaan. In het ergste geval kunnen onwaarheden of "nepnieuws" de kinderen als waarheid bereiken.
Tips voor ouders
Neem de angst van het kind serieus en geef informatie die past bij de leeftijd van het kind. Bij jongere kinderen is het raadzaam alleen over de oorlog te praten als het kind er specifiek naar vraagt of getuige is van concrete situaties. Wrede details moeten indien mogelijk vermeden worden.
Als een kind bezorgd is en vragen stelt, moeten de ouders eerlijk antwoorden zonder te overdrijven. Als u echter geen antwoord op de vragen hebt, lieg dan niet tegen uw kind, maar zeg: "Ik weet het op het ogenblik niet. Ik zal het uitzoeken en zodra ik het weet, zal ik je een antwoord geven."
Als ouder of verzorger, breng kalmte en veiligheid over. Laat de emoties van het kind toe, troost hen en neem hen in je armen.
Kinderen hebben hele fijne voelsprieten. Als de ouders bezorgd zijn, voelen de kinderen dat. Ouders moeten zich daarom afvragen wat de oorlog voor hen betekent en hoe zij met de kwestie omgaan. Maak er geen taboe van, maar verwoord je zorgen in woorden die geschikt zijn voor kinderen.
Met oudere kinderen en jongeren kunnen en moeten ouders het gesprek actief aanbieden en bijvoorbeeld vragen wat hij of zij ervan vindt.
Vraag waar uw kind het onderwerp is tegengekomen. Wat hebben ze gezien of gelezen? Is de bron van de informatie betrouwbaar? Bespreek verontrustende foto's of video's met de adolescent.
Aansluiten bij de leefwereld van het kind. Welke beelden van vechten heeft hij of zij in gedachten uit boeken of videospelletjes? Afhankelijk van de leeftijd kunnen prentenboeken of nieuwsprogramma's voor kinderen helpen om oorlog op een kindvriendelijke manier uit te leggen.
Misschien wil uw kind actief iets doen voor oorlogsvluchtelingen. U kunt bijvoorbeeld als gezin een kaars aansteken voor de mensen in Oekraïne of geld voor hen doneren. Kinderen en jongeren kunnen hun gedachten, wensen en gevoelens vaak op papier zetten in een tekening of een brief.
Als de oorlog erg aanwezig is in jullie gezin, kunnen jullie samen afleiding zoeken. Doe iets wat goed voor je is, bijvoorbeeld lekker eten of een wandeling maken.
Bent u een ouder of verzorger van kinderen en adolescenten en wilt u ondersteuning in deze bijzondere situatie, dan zijn wij u graag van dienst in het kader van het EAP-programma!
EAP-adviseurs zijn er voor u.
Met vriendelijke groet, uw EAP-team
Veel mensen willen helpen. Wij hebben een selectie gemaakt van verschillende manieren waarop u de slachtoffers van de oorlog kunt steunen.
