Ζούμε σε μια εποχή που ο κόσμος βγαίνει διαρκώς εκτός ισορροπίας, ακόμη και στην άμεση γειτονιά μας. Εδώ και μερικούς μήνες βιώνουμε έναν πόλεμο στην Ευρώπη με όλες τις συναφείς συνέπειες. Αυτές δεν επηρεάζουν μόνο τον λαό της Ουκρανίας, αλλά και εμάς.
Οι καθημερινές ειδήσεις και οι προσωπικές συναντήσεις με πρόσφυγες πολέμου στη δουλειά, στο σχολείο, στην κοινότητα κ.λπ. μας επιτρέπουν να βιώσουμε τον πόλεμο από πρώτο χέρι.
Νιώθουμε επίσης τις οικονομικές συνέπειες όσον αφορά τις τιμές της βενζίνης, των τροφίμων και της ενέργειας και τις άλλες αυξήσεις των τιμών.
Όχι μόνο εμείς, αλλά και τα παιδιά μας γνωρίζουν ότι η αναταραχή και ο φόβος είναι ευρέως διαδεδομένα εδώ και μήνες. Όπως κι εμείς, παρατηρούν και βιώνουν τον πόλεμο και τις επιπτώσεις του. Παρατηρούν ότι η μαμά και ο μπαμπάς είναι ανήσυχοι όταν ακούνε τις ειδήσεις. Βλέπουν ότι υπάρχουν ξαφνικά στους δρόμους διαδηλώσεις εναντίον μιας χώρας. Ακούνε στο δρόμο, από άλλους συμμαθητές τους ή στις ειδήσεις ότι δύο χώρες πολεμούν η μία την άλλη με όπλα και ότι οι άνθρωποι φεύγουν για τη χώρα μας. Και ότι επηρεάζονται και τα παιδιά.
Ως γονείς, προσπαθούμε να προστατεύουμε τα παιδιά μας όσο καλύτερα μπορούμε και να κρατάμε κάθε τι κακό μακριά τους. Με αυτόν τον τρόπο, συχνά ξεχνάμε ότι δεν αφαιρούμε τις ανησυχίες των παιδιών μας, αλλά απλώς τις καταπιέζουμε. Τα παιδιά μας βιώνουν την καθημερινή ζωή και τα παγκόσμια γεγονότα εξίσου με εμάς. Δουλειά μας ως γονείς είναι να υποστηρίζουμε και να καθοδηγούμε τα παιδιά μας. Ο στόχος δεν πρέπει να είναι να προστατεύουμε τα παιδιά από όλα τα κακά και τα άσχημα πράγματα, αλλά να τα παίρνουμε στα σοβαρά ως προς την ικανότητά τους να αναλαμβάνουν ευθύνες και να τους επιτρέπουμε να μοιράζονται πραγματικά τις δικές μας ανησυχίες.
Μπορούμε και πρέπει να εμπιστευτούμε στα παιδιά μας την πραγματικότητα και να πιστέψουμε ότι θα την αντιμετωπίσουν, όπως όλοι μας πρέπει να την αντιμετωπίσουμε κατ' αρχήν.
Αντιμετώπιση του φόβου
Αν ένα παιδί φοβάται, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας αυτούς τους φόβους. Το θέμα δεν είναι να ελαχιστοποιούμε αυτό που φοβάται το παιδί, αλλά να αποτελούμε μια σταθερά για το παιδί. Ο ισχυρισμός ότι δεν θα συμβεί τίποτα ως παρηγοριά είναι η λάθος προσέγγιση. Το μόνο που θα κάναμε είναι να λέμε ψέματα στα παιδιά μας, γιατί κανείς μας δεν ξέρει τι πραγματικά επιφυλάσσει το μέλλον. Αντίθετα, θα πρέπει να λέμε: "Δεν ξέρω τι θα συμβεί. Μπορεί να συμβεί κάτι, αλλά να είστε σίγουροι ότι εμείς θα κάνουμε πάντα ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα μας συμβεί τίποτα".
Πότε αρχίζω να κάνω μια σοβαρή συζήτηση με τα παιδιά;
Η συμμετοχή των παιδιών σε συζητήσεις είναι πολύ σημαντική, αλλά από ποια ηλικία θα πρέπει να κάνετε σοβαρές συζητήσεις με τα παιδιά είναι πολύ ατομική. Μέχρι την ηλικία του δημοτικού σχολείου, οι σοβαρές συζητήσεις πρέπει να γίνονται μόνο σε άμεσες καταστάσεις- οι βασικές συζητήσεις με τα μικρότερα παιδιά δεν είναι εφικτές. Είναι χρήσιμο για τα μικρά παιδιά να συζητούν συγκεκριμένες καταστάσεις που έχουν παρατηρήσει. Εάν το παιδί μόλις είδε εικόνες πολέμου στις ειδήσεις, άκουσε συνομιλίες μεταξύ ενηλίκων για τον πόλεμο ή το θέμα συζητήθηκε στο νηπιαγωγείο, είναι σημαντικό να το συζητήσετε με το παιδί και να του εξηγήσετε ότι πρόκειται για πραγματικές εικόνες και καταστάσεις, ότι υπάρχει μια χώρα σε πόλεμο. Με λίγο πιο παιδικούς όρους, θα μπορούσατε να πείτε ότι υπάρχουν δύο χώρες που πολεμούν η μία την άλλη.
Είναι επίσης σημαντικό να εξηγούνται οι συνέπειες του πολέμου με κατανοητό τρόπο. Για παράδειγμα: "Επειδή μια χώρα βρίσκεται σε πόλεμο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν πλέον να μείνουν στα σπίτια τους και αναζητούν ασφάλεια στη χώρα μας. Γι' αυτό μπορεί να έχετε νέα παιδιά στο νηπιαγωγείο που δεν μιλούν τη γλώσσα μας".
Με τα μεγαλύτερα παιδιά, δηλαδή από το κατώτερο σχολείο και μετά, μπορούν επίσης να γίνουν σοβαρές συζητήσεις για τον πόλεμο χωρίς να παρατηρηθούν καταστάσεις. Όσο μεγαλύτερα είναι τα παιδιά, τόσο νωρίτερα και πιο δυναμικά θα πρέπει να επιδιώκεται ο διάλογος, καθώς διαφορετικά μπορεί να προκύψουν ασάφειες και παρεξηγήσεις. Στη χειρότερη περίπτωση, αναλήθειες ή "ψεύτικες ειδήσεις" θα μπορούσαν να περάσουν στα παιδιά ως αλήθεια.
Συμβουλές για γονείς
Λάβετε σοβαρά υπόψη το φόβο του παιδιού και παρέχετε πληροφορίες που είναι κατάλληλες για την ηλικία του. Με μικρότερα παιδιά, καλό είναι να μιλάτε για τον πόλεμο μόνο αν το παιδί ρωτάει συγκεκριμένα γι' αυτόν ή βιώνει συγκεκριμένες καταστάσεις. Οι σκληρές λεπτομέρειες θα πρέπει να αποφεύγονται αν είναι δυνατόν.
Αν ένα παιδί ανησυχεί και κάνει ερωτήσεις, οι γονείς πρέπει να απαντούν με ειλικρίνεια και χωρίς ωραιοποιήσεις. Ωστόσο, αν δεν έχετε απάντηση στις ερωτήσεις, μην πείτε ψέματα στο παιδί σας, αλλά πείτε του: "Δεν ξέρω προς το παρόν. Θα το μάθω και μόλις το μάθω, θα σου δώσω μια απάντηση".
Ως γονέας ή φροντιστής, μεταδώστε ηρεμία και ασφάλεια. Επιτρέψτε τα συναισθήματα του παιδιού, παρηγορήστε το και κρατήστε το στην αγκαλιά σας.
Τα παιδιά έχουν πολύ λεπτές κεραίες. Αν οι γονείς ανησυχούν, τα παιδιά θα το αισθανθούν αυτό. Οι γονείς θα πρέπει, επομένως, να αναρωτηθούν τι σημαίνει ο πόλεμος γι' αυτούς και πώς αντιμετωπίζουν το θέμα. Μην το κάνετε ταμπού, αλλά διατυπώστε τις ανησυχίες σας με λόγια φιλικά προς τα παιδιά.
Με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους, οι γονείς μπορούν και πρέπει να προσφέρονται ενεργά να τους μιλήσουν και να τους ρωτήσουν τι σκέφτονται σχετικά με αυτό, για παράδειγμα.
Ρωτήστε το παιδί σας πού έμαθε το θέμα. Τι είδε ή διάβασε; Είναι η πηγή της πληροφορίας αξιόπιστη; Συζητήστε με τον έφηβο για ενοχλητικές εικόνες ή βίντεο.
Συνδεθείτε με τον κόσμο του παιδιού. Ποιες εικόνες μάχης έχουν στο μυαλό τους από βιβλία ή βιντεοπαιχνίδια; Ανάλογα με την ηλικία τους, βιβλία με εικόνες ή ειδησεογραφικές εκπομπές για παιδιά μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση του πολέμου με τρόπο φιλικό προς τα παιδιά.
Ίσως το παιδί σας θα ήθελε να κάνει κάτι ενεργά για τους πρόσφυγες πολέμου. Για παράδειγμα, μπορείτε να ανάψετε ένα κερί ως οικογένεια για τους ανθρώπους στην Ουκρανία ή να δωρίσετε χρήματα γι' αυτούς. Τα παιδιά και οι νέοι μπορούν συχνά να αποτυπώσουν τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους στο χαρτί με μια ζωγραφιά ή ένα γράμμα.
Αν ο πόλεμος είναι πολύ παρών στην οικογένειά σας, μπορείτε να αποσπάσετε την προσοχή σας μαζί. Κάντε κάτι που σας κάνει να αισθάνεστε καλά, για παράδειγμα, βγείτε έξω για ένα καλό γεύμα ή πηγαίνετε μια βόλτα.
Αν εσείς, ως γονέας ή φροντιστής παιδιών και νέων, επιθυμείτε υποστήριξη σε αυτή την ειδική κατάσταση, θα χαρούμε να σας βοηθήσουμε στο πλαίσιο του προγράμματος EAP!
Οι σύμβουλοι του EAP είναι εκεί για εσάς.
Ειλικρινά, η ομάδα σας EAP
Πολλοί άνθρωποι θέλουν να βοηθήσουν. Συγκεντρώσαμε μια επιλογή διαφορετικών τρόπων με τους οποίους μπορείτε να στηρίξετε όσους έχουν πληγεί από τον πόλεμο.
